„Błędy kształcą” – podsumowanie 1. edycji

W wigilię Międzynarodowego Dnia Dziecka zakończyła się pierwsza edycja kampanii edukacyjnej „Błędy kształcą”. To inicjatywa, której celem jest zmiana spojrzenia na nauczanie i uczenie się. Marzę o tym, by uczniowie nie bali się pójścia na lekcję, aby czuli się w szkole komfortowo oraz bezpiecznie, chętnie wyrażali swoje zdanie, bez obawy, że się skompromitują czy zostaną wyśmiani. Człowiek najlepiej uczy się przez doświadczanie – mówił o tym już Konfucjusz:

Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem.

Przykre jest to, że od uczniów często wymaga się, aby działanie zakończyli sukcesem. Przecież po to właśnie jest szkoła – aby zdobywać wiedzę, weryfikować ją, popełniać błędy i próbować dalej. Na tym też opiera się pedagogika Janusza Korczaka:

Pozwól dzieciom błądzić i radośnie dążyć do poprawy.

Dziecko ma prawo być sobą. Ma prawo do popełniania błędów. Ma prawo do posiadania własnego zdania. Ma prawo do szacunku. Nie ma dzieci – są ludzie.

Błędy są naturalną i wartościową częścią procesu edukacyjnego. Cieszę się, że kampania spotkała się z tak pozytywnym odbiorem w środowisku edukacyjnym. W tej edycji mogłam liczyć na wsparcie Rzeczniczki Praw Dziecka i Fundacji Dobra Porażka, którzy objęli inicjatywę honorowym patronatem. Partnerem projektu była Wiosna Edukacji, do której ambasadorów sama mam zaszczyt należeć. W działania zaangażowali się fantastyczni ludzie – nauczyciele, wykładowcy, szkoleniowcy, pedagodzy, rodzice, dziennikarze i pisarze: Jarek Łojewski, Jakub Tylman, Anna Kędzierska, Maciek Cichocki, Przemek Staroń, Marta Młyńska, Anna Konarzewska, Olga Woj, Justyna Gajdziszewska, Janek Jackowicz-Korczyński, Irmina Żarska, Monika Rokicka, Dorota Kujawa-Weinke, Mariola Kędzierska, Julia Szopa, Agata Karolczyk-Kozyra, Aleksandra Biela, Kinga Łusiewicz, Patrycja Karykowska, Marta Stępniewska, Agnieszka Sołtysik, Joanna Markisz, Zofia Przystup, Justyna Zaryczańska, Beata Chojnowska-Gąsiorek, Karolina Rzodkiewicz, Marlena Zawistowska, Anna Jurewicz, Kasia Janiszewska, Justyna Rychwalska, Danuta Sterna, Hanka Warchałowska, Natalia Jackulak, Izabella Bartol, Kinga Wysmułek-Jerzyńska, Katarzyna Włodkowska, Teresa Ulanowska, Karolina Starnawska, Agnieszka Jankowiak-Maik, Katarzyna Gęstwicka, Dawid Łasiński, Marcin Perfuński. Nie zabrakło też samych uczniów: do grona ambasadorów dołączyli Ignacy Kowalkowski oraz Tymoteusz Sobczak. Pragnę wyrazić również ogromną wdzięczność Profesorowi Romanowi Leppertowi z Akademickiego Zacisza za jego nieocenione wsparcie i zaangażowanie w promowaniu kampanii edukacyjnej „Błędy kształcą”. Zauważenie oraz docenienie projektu – chociażby podczas konferencji „Zapiski z fiszki polonistki…” w I Liceum Ogólnokształcącym w Nakle nad Notecią – sprawiło, że jeszcze bardziej uwierzyłam w to, iż poruszanie tematyki błędów w edukacji jest bardzo ważne, zwłaszcza w kontekście pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

W ramach współpracy z ambasadorami udało się przeprowadzić trzy webinary:

• 21 kwietnia 2024 r. – część pierwsza, w której uczestniczyli: Anna Jurewicz, Danuta Sterna, Aleksandra Biela, Kinga Łusiewicz, Janek Jackowicz-Korczyński, Marcin Perfuński, Kinga Wysmułek-Jerzyńska

• 21 kwietnia 2024 r. – część druga – prowadziła ją Justyna Zaryczańska. W rozmowie uczestniczyli: Agnieszka Sołtysik, Dawid Łasiński, Patrycja Karykowska, Justyna Gajdziszewska

• 31 maja 2024 – rozmowa z Martą Młyńską i Przemkiem Staroniem pt. „Jak zaopiekować się sobą, gdy doznajemy porażek?”

O pracy z błędem rozmawiałam też z Anią Kędzierską z opowiedz.to, która podzieliła się swoimi refleksjami z punktu widzenia rodzica, psychologa i szkoleniowczyni:

Swoim zawodowym błędem podzieliłam się tutaj, zapowiadając przebieg kampanii:

„LidErka i jej błędy, a może lekcje?!” – o relacji z niepowodzeniami opowiadała podczas odcinka LidErki pani Anna Jurewicz – webinar można obejrzeć tutaj. O kampanii miałam również przyjemność opowiedzieć w audycji „10 minut” na antenie Radia Nakło podczas rozmowy z redaktorem Jackiem Gratkowskim.

Z ogromną radością i wzruszeniem zapoznawałam się z nadesłanymi przez 81 szkół sprawozdaniami. Zadaniem nauczycieli było przeprowadzenie kampanii i zaangażowanie nie tylko uczniów, ale też rodziców oraz pozostałych pedagogów. Celem było dotarcie do jak największego grona osób. Nigdy nie wątpiłam w belferską kreatywność. Od kiedy zaczęłam rozbudowywać swój warsztat pracy, czytać blogi innych polonistów i inspirować się ich działaniami, wiem, że mamy w Polsce naprawdę rewelacyjnych nauczycieli, a czytanie sprawozdań tylko upewniło mnie w tym przekonaniu. Kampania przeprowadzana była między innymi na lekcjach wychowawczych, zajęciach psychoedukacyjnych, języku polskim, plastyce, rewalidacji, doradztwie zawodowym, w bibliotece, świetlicy, a nawet podczas zajęć z obcokrajowcami, wywiadówek oraz posiedzeń ciała pedagogicznego.

Nauczyciele stosowali różnorodne metody pracy. Pojawiły się zajęcia oparte na dramie – uczniowie wczuwali się w emocje człowieka, któremu coś się nie powiodło, a następnie szukali słów wsparcia oraz starali się pomóc mu wyciągnąć z sytuacji wnioski. Były gorące krzesła, stop-klatki, teatr cieni. Przeprowadzano debaty dotyczące zdrowia psychicznego uczniów, na które zapraszano gości, między innymi panią Karinę Tokarską.

Wiele działań skupiało się na emocjach. Młodzież zastanawiała się, czym są sukcesy i porażki, z czym im się kojarzą oraz jakie wywołują w człowieku uczucia. Nastolatkowie zastanawiali się, czego się obawiają, co chcieliby w życiu osiągnąć, co hamuje ich rozwój, tworzyli też własne drabiny sukcesu. Rozważali, czy potrafią doceniać samych siebie.

W budynkach szkół pojawiły się afirmacje dotyczące popełniania błędów, gazetki, rozdawano wartościowe cytaty, tworzono plakietki z logotypem kampanii. Poloniści interpretowali wiersz „Odys”, omawiali lektury, zwracając uwagę na popełniane przez postacie literackie błędy, realizowali innowacje pedagogiczne dotyczące błędów językowych – „Zielonym szlakiem słów” czy „Słówko tygodnia”. Pojawiły się zagadnienia dotyczące doradztwa zawodowego – uczniowie zestawiali swoją wiedzę o wybranych zawodach z faktycznym obrazem tych profesji, zderzając się z zagadnieniem stereotypu i poszerzając jednocześnie świadomość procesu budowania ścieżek kariery.

Cieszę się, że w kampanię bardzo zaangażowani byli uczniowie. Młodzież tworzyła między innymi komiksy, piktogramy, sketchnotki, maskotki, obrazy, plakaty, zakładki do książek. Nie zabrakło też wykorzystania nowych technologii – nastolatkowie pracowali w Canvie, tworzyli scenariusze filmów edukacyjnych oraz spotów reklamowych, a następnie nagrywali je i montowali (niektóre można obejrzeć TU oraz TU).

Efekty uczniowskiej pracy prezentowane były rodzicom podczas spotkań z wychowawcą. Opiekunowie otrzymali nawet ulotki i listy od uczniów – młodzież podzieliła się tym, jakie odczuwa emocje, gdy popełni błąd oraz jakiego oczekuje od dorosłych wsparcia.

Warsztaty przeprowadzano nie tylko z uczniami, ale też z nauczycielami. Zaangażowani w przebieg kampanii pedagodzy starali się zachęcać kolegów i koleżanki do wdrożenia oceniania kształtującego. W ramach Wewnątrzszkolnego Doskonalenia Nauczycieli pedagodzy dzielili się wiedzą dotyczącą kampanii, korzystając z udostępnionego e-booka, omawiali stosowane przez siebie elementy oceniania kształtującego (m.in. zielony długopis, pokazywali, jak konstruować informację zwrotną czy tworzyć kryteria sukcesu) oraz rutyny myślenia krytycznego (np. „5x dlaczego” czy „długopis mówi”). Wszystkie działania publikowane na FB pod hasztagiem #BłędyKształcą można zobaczyć TU.

Poniżej publikuję listę szkół, w których udało się zrealizować kampanię. Z informacji zwrotnych wynika, że projekt jest wartościowy oraz potrzebny, dlatego już teraz zapowiadam jego drugą edycję – rozpocznie się ona wraz z początkiem nowego roku szkolnego. Cieszę się, że już pierwsza edycja wykroczyła poza granice kraju – brali w niej udział uczniowie szkół polonijnych w Dungannon oraz Tyrrelstown.

• Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Słodkowie Trzecim
• VI Liceum Ogólnokształcące w ZSO nr 6 w Gdańsku
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Juliana Tuwima w Wodzisławiu Śląskim
• Szkoła Podstawowa im. Marii Skłodowskiej-Curie w Wilczycach
• Zespół Szkół nr 5 im. Tadeusza Tańskiego w Stargardzie
• Niepubliczna Dwujęzyczna Szkoła Podstawowa Let’s Talk w Suwałkach
• Szkoła Podstawowa nr 7 im. T. Kościuszki w Kłodzku
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 22 w Krakowie
• Tyrrelstown, Irlandia
• Szkoła Podstawowa im. Arkadego Fiedlera w Zbąszyniu
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Św. Wojciecha w Inowrocławiu
• Polska Szkoła Sobotnia Dungannon
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 16 w Opolu
• Szkoła Podstawowa nr 109 im. Edwarda Dembowskiego we Wrocławiu
• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Kazimierza Wielkiego w Słomnikach
• Zespół Szkół nr 7 w Rudzie Śląskiej
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Ziębicach
• Szkoła Podstawowa nr 57 w Poznaniu
• II Liceum Ogólnokształcące w Piszu
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza, Rabka – Zdrój
• Zespół Szkół Technicznych w Olecku
• Szkoła Podstawowa nr 65 w Łodzi
• Szkoła Podstawowa nr 33 im Ignacego Jana Paderewskiego w Kielcach
• I Społeczna Szkoła Podstawowa STO w Gdańsku
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 36 im. Czesława Miłosza w Rybniku
• Szkoła Podstawowa w Płóczkach Górnych
• Zespół Szkół Informatycznych w Słupsku
• Szkoła Podstawowa w Ińsku
• Zespół Szkół w Resku, Liceum Ogólnokształcące im K.K. Baczyńskiego
• Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Michała Kajki w Dąbrówce
• Szkoła Podstawowa nr 13 im. Jana Brzechwy w Płocku
• Szkoła Podstawowa nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Głogowie
• Szkoła Podstawowa nr 45 w Bytomiu
• III Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marynarki Wojennej RP
• 11-12 Hufiec Pracy w Gdyni – Szkoła Branżowa I St. w Gdyni
• Zespół Szkół Specjalnych przy Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Lublinie
• Publiczna Szkoła Podstawowa Cogito w Poznaniu
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 18 w Chorzowie
• Szkoła Podstawowa nr 22 im. Gabriela Narutowicza w Częstochowie
• SP 39 im. Józefa Lompy w Chorzowie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Zaborzu
• Szkoła Podstawowa nr 39 w Chorzowie
• Szkoła Podstawowa nr 4 w Radlinie
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Radosna” w Barlinku
• Szkoła Podstawowa Łódzkiego Stowarzyszenia Edukacyjnego w Łodzi
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa o profilu anglojęzycznym w Mroczy
• Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Wolsztynie
• Liceum Ogólnokształcące Centrum Szkół Mundurowych w Zamościu
• Szkoła Podstawowa im Elizy Orzeszkowej w Sobolewie
• Zespół Szkół Salezjańskich Don Bosco
• Szkoła Podstawowa nr 373 im. I.J. Paderewskiego w Warszawie
• Zespół Szkół w Kleosinie, Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Kleosinie
• Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Olesznej
• Szkoła Podstawowa nr 18 z Oddz. Integracyjnymi w Chorzowie
• Szkoła Podstawowa nr 20 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 1 we Włocławku
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. bł. Edmunda Bojanowskiego w Luboniu
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Bolszewie
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Orła Białego w Ostrołęce
• Szkoła Podstawowa nr 19 im. Stanisława Staszica w Poznaniu
• Kasztanowe Ludki w Daszewicach
• Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Sobótce
• Szkoła Podstawowa nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka w Pile
• Szkoła Podstawowa nr 149 im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie
• Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Grali-Dąbrowiźnie
• Szkoła Podstawowa nr 5 w Skarżysku – Kam.
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 280 im. Tytusa Chałubińskiego w Warszawie
• Szkoła Podstawowa nr 6 w Myszkowie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Woli Mędrzechowskiej
• Społeczna Szkoła Podstawowa im. J. Słowackiego w Toruniu
• Szkoła Podstawowa nr 95 im. Jarosława Iwaszkiewicza we Wrocławiu
• Zespół Szkół im. Kard. Stefana Wyszyńskiego w Rusku
• Zespół Szkół w Brzozówce
• Szkoła podstawowa nr1 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Mysłowicach
• Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stanisława Staszica w Nietulisku Dużym
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Tuszymie
• Szkoła Podstawowa nr 53 w Gdyni
• Szkoła Podstawowa nr 10 w Jarosławiu
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. W. Broniewskiego w Białymstoku
• Zespół Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich w Gdańsku
• Szkoła Podstawowa im. Wspólnoty Polskiej w Białostoczku
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Nakle nad Notecią

Dziękuję za udział!